Nënë Tereza

FËMIJËRIA DHE RINIA

Gonxhë Agnes Bojaxhiu është e lindur më 26 gusht 1910, në atë kohë rruga “Pop Koçina” numër 14, që ndodhej në sheshin aktual Maqedonia. Ajo ishte fëmija më i vogël në familje, ajo kishte motrën më të moshuar Age dhe vëllanë më të moshuar Lazarin. Ageja lindi në vitin 1904 dhe Lazari në vitin 1907. Të dhënat për babanë e Gonxhes, Nikolla Bojaxhiu, nuk janë pastruar plotësisht. Sipas disave, ai ka qenë tregtar, ndërsa sipas disa të tjerëve ndihmës farmacie. Ai ishte gjithashtu anëtar i Këshillit të Shkupit si i vetmi katolik. Ka vdekur në vitin 1919. Nëna Drana ishte një shtëpiake dhe një grua jashtëzakonisht fetare. Ajo rrjedh nga familja Bernaj nga Prizreni, Kosovë. Babai i saj ishte tregtar dhe pronar i i madh i pronave.

Gonxhja ka origjinën nga një familje e pasur dhe në të sundonte rregulli për të ndihmuar këdo që ka nevojë për ndihmë. Drana ishte një grua e denjë dhe për t’i mundësuar fëmijëve të saj të kenë një jetë të sigurt, pas vdekjes së Nikollës, ajo filloi  të qepë dhe qëndisë.

Besohet se emri i Gonxhës ishte zgjedhur nga babai i saj. Është një emër turk dhe do të thotë burbuqe ose lule trëndafili. Kur ajo mbushi shtatë vjet, ajo shkoi në shkollë, së pari në kishën “Zemra e Shenjtë e Jezusit” dhe më vonë në shkollën e shtetit. Në Kishën Katolike në Shkup, ku u pagëzua vetëm një ditë pas lindjes së saj, ajo mori kungimin e parë. Gonxhja, këndoi në kor, luajti në teatrin e kishës dhe teatrin e qytetit, vallëzonte, recitoi, luante mandolinën, shkroi poezi.

Në fillim të shekullit të XX, Kisha Katolike Zemra e Shenjtë e Jezusit në Shkup, u qeveris nga rendi i popullit të Jezuit. Ati Franjo Jambrekoviqi shpesh besimtarëve u lexonte letra nga misionarët nga India dhe Afrika dhe shpjegonte në mënyrë të  pikturuar jetën e misionarëve.

Në këtë mënyrë, ai luajti një rol të madh në vendimin e Gonxhes së vogël për t’u nisur për në Indi dhe për t’i kushtuar jetën Perëndisë.

Në moshën 12 vjeçare mori një thirrje nga Perëndia dhe ajo mori vendimin përfundimtar për të lënë Shkupin.

Pas 6 vjetësh, ajo më në fund lë Shkupin e saj të lindjes. Nga stacioni i trenit në Shkup udhëton për në Dublin, Irlandë. Së bashku me nënën Drana dhe motrën Age largohen për në Zagreb, ku pas dy javësh, Gonxhja largohet për në Irlandë. Ky është takimi i fundit i Gonxhes me nënën dhe motrën e saj.

LORETO

Motrat nga Loreto i përkasin Institutit të Shën Mërisë së Shenjtë të themeluar në vitin 1609 nga njëzet e katër vjeçarja Meri Vond. Ajo dhe shoqëruesit e saj të parë e themeluan shkollën e parë në Shën Omer (tani në Francë), në një shtëpi që ende ekziston, por është një vendbanim privat.

Sot, Motrat e Loretos janë të angazhuara në një gamë të gjerë të aktiviteteve: programeve të mësimit të shkrim-leximit, udhëheqje shpirtërore, këshillimit, qeverisja me strehimoret për gratë e pastreha dhe në shumë aspekte në lëvizjen për drejtësi më të madhe dhe paqe në botë. Ata janë aktive në çdo kontinent dhe punojnë në rreth 150 shkolla dhe janë përgjegjëse për edukimin e mbi 70,000 nxënësve.

Në moshën 18-vjeçare, e veshur me dëshirën e saj për t’u bërë misionare, Gonxhja e lë shtëpinë e saj dhe Shkupin e saj të lindjes për t’u bashkuar me Motrat e Loretos, në Dublin, Irlandë. Atje, ajo zgjedh emrin Terezë për nderë të shenjtores së saj Shën Theresa nga Lizie. Ajo mësoi anglishten, sepse Motrat e Loretos e përdorën atë gjuhë kur ligjëronin në shkollat në Indi. Edhe pse qëndrimi i saj në Dublin ishte i shkurtër, motrat e kujtojnë si “shumë të vogël, të turpshme dhe të qetë”.

Më 1 dhjetor 1928, nga Irlanda u nis me anije për në Indi. Gjatë udhëtimit njëmujor ajo shkroi këngën “Falje” (fillimisht shkruar në Kroatisht si “Oproshtaj”), në të cilën ajo shpreh mendimet dhe ndjenjat e saj në lidhje me lënien e vendlindjes Shkupin dhe familjen dhe për udhëtimin në Indinë e largët dhe të panjohur. Në Kalkutë, Indi arrin më 6 janar 1929.

Më 25 maj 1931 në Darxhiling jep premtimin e saj të parë si motër Tereza. Ajo punon si profesor i gjeografisë dhe edukimit fetar në shkollën Shën Mëria në Kalkutë. Më 10 shtator 1946 duke udhëtuar me tren nga Kalkuta në Darxhiling përjeton “thirrje brenda një thirrjeje” – frymëzim për të lënë manastirin e motrave të Loretos në Kalkutë dhe të angazhohet për të sëmurët dhe të varfrit.

MISIONARE TË BAMIRËSISË

Më 12 prill 1948, me dekret të Papës Piu XII mori leje për të filluar misionin e saj në mesin e më të varfërve në rrugët e Kalkutës.

Më 7 tetor, 1950 Misioni i Motrave të Dashurisë në atë kohë dymbëdhjetë anëtarëshe, zyrtarisht themelohet si Dioqeza e Kongregatës. Në vitin 1965, me dekretin e Papës Pali VI, urdhri u vendos direkt nën juridiksionin e papës. Në këtë mënyrë, misioni mund të përhapet përtej kufijve të Indisë.

Më 25 mars 1963 themeloi rendin burrëror Vëllezërit e dashurisë.

Sot, ka më shumë se 5.000 Misionarë aktivë të dashurisë në më shumë se 137 vende në mbarë botën.

LUMTURIMI DHE KANONIZIMI

Pas luftës disavjeçare me sëmundjen e zemrës dhe të mushkërive të bardha, Nënë Tereza vdiq më 5 shtator 1997 në moshën 87 vjeçare. Në shenjë mirënjohjeje, qeveria indiane, më 13 shtator organizon një funeral me nderimet më të larta shtetërore.

  1. Dy vjet pas vdekjes së saj, Papa Gjon Pali II fillon fazën e dioqezës së procesit të lumturimit (beatifikimit) dhe kanonizimit të Nënë Terezës.
  2. Më 19 tetor 2003, Papa Gjon Pali II shpalli Nënë Terezën të Bekuar.
  3. Më 17 dhjetor 2015 Papa Françesku miraton mrekullinë e dytë që kërkohet që Nënë Tereza të shpallet shenjtore.
  4. Nëna Terezë do të kanonizohet më 4 shtator 2016, një ditë para përvjetorit të vdekjes së saj (5 shtator 1997).

SHPËRBLIMET

Nënë Tereza gjatë jetës së saj merr mbi 700 çmime për punën e saj humanitare dhe konsiderohet si personi më i nderuar i shekullit të XX.

Çmime dhe mirënjohje më të rëndësishme janë:

  1. 11 gusht 1962 – Çmimi Padma Shri nga Presidenti i Indisë;
  2. 31 gusht 1962 – Çmimi Magsaysay në Filipine;
  3. 6 janar 1971 – Papa Pali VI i ndan Çmimin e Paqes “Papa Gjon XXIII”;
  4. 16 tetor 1971 – John F. Kennedy;
  5. 15 nëntor 1972 – Çmimi Jawaharlal Nehru;
  6. 25 prill 1973 – Çmimi Templeton për merita të jashtëzakonshme në punën humanitare;
  7. 1977 – Titulli Doktor Honoris Causa në Teologji në Universitetin e Kembrixhit;
  8. 1978 – Çmimi nga Fondacioni Balzan për humanitet dhe paqen midis njerëzve;
  9. 10 dhjetor 1979 – Çmimi Nobel për Paqe;
  10. 22 Mars 1980 – Çmimi Barat Ratna (Gur i çmuar) – Njohja më e lartë e shtetit në Indi;
  11. 27 qershor 1980 – Emërohet qytetare nderi e Shkupit;
  12. 24 Nëntor 1983 – Urdhri Order of Merit i Mbretëreshës Elizabeta II;
  13. 1985 – Medalja e Lirisë Presidenciale e ndarë dhënë nga Presidenti i SHBA Ronald Regan;
  14. 1996 – Emërohet Qytetar Nderi e SHBA-së;
  15. 5 qershor 1997 – Medalja e artë e Kongresit të SHBA-së.